BDO W MEDIACH Gmina, która jest właścicielem gruntu, który był oddany w użytkowanie wieczyste, a następnie prawo to zostało przekształcone w pełną własność w zamian za uiszczenie opłaty na mocy ustawy o przekształceniu, działa w charakterze podatnika VAT, a nie jako organ władzy publicznej – wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 25 lutego 2021 r. w sprawie C 604/19 (Gmina Wrocław).
Komentarz do tego rozstrzygnięcia na łamach Rzeczpospolitej opublikowała Emilia Wolnowska, doradca podatkowy, Menadżer w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO, biuro w Poznaniu. Zwróciła w nim uwagę, że wspomniany wyrok ma bardzo ważne znaczenie dla polskich podatników VAT. W szczególności z uwagi na to, że użytkowanie wieczyste jest specyficzną instytucją na tle legislacji innych krajów europejskich. Orzeczenie dotyczy skutków podatkowych ustawy o przekształceniu, której celem była „likwidacja” użytkowania wieczystego dotyczącego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe. Osią sporu było stwierdzenie czy opłaty przekształceniowe podlegają opodatkowaniu VAT, a jeśli tak, to na jakiej podstawie prawnej: czy jako kontynuacja pierwotnej dostawy (ustanowienia prawa użytkowania wieczystego), czy jako odrębna dostawa. Trybunał uznał, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, stanowi dostawę towarów w świetle art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy VAT, czyli jest przeniesieniem prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa. Wyrazem implementacji tego przepisu dyrektywy VAT jest w ustawie o VAT art. 7 ust. 1 pkt 1.
Należy zauważyć, że już w momencie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego doszło do dostawy towarów rozumianej jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Obecni właściciele uzyskali więc ekonomiczne władztwo już z chwilą ustanowienia użytkowania wieczystego. Z kolei późniejsze przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności jest odrębną dostawą tego samego towaru pomiędzy tymi samymi stronami w zamian za odszkodowanie, na podstawie powołanego wyżej przepisu szczególnego. Koncepcja dwóch dostaw jest niespójna z wnioskami płynącymi z opinii zaprezentowanej wcześniej przez Rzecznika Generalnego Juliane Kokott tej sprawie.
Wyrok ten stanowi zatem spore zaskoczenie dla jednostek samorządu terytorialnego, które zostały zmuszone do weryfikacji swoich rozliczeń z tego tytułu.
Cały artykuł można przeczytać w Rzeczpospolitej z 22 marca 2021 r., str. D5