Pytanie
Jakie są różnice pomiędzy należnościami od pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, od należności od jednostek powiązanych?
Odpowiedź
W wyniku nowelizacji ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - dalej u.o.r. - ustawą z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw, w sprawozdaniu finansowym sporządzanym według załącznika nr 1 do u.o.r. wprowadzone zostały nowe zasady prezentacji w bilansie niektórych pozycji, m.in.: inwestycji długoterminowych, należności oraz zobowiązań. Po nowelizacji ustawy, w wymienionych pozycjach należy podać dane dotyczące jednostek powiązanych (wszystkich), pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale oraz pozostałych jednostek. Podobnie, w rachunku zysków i strat przychody finansowe z tytułu dywidend i udziałów w zyskach należy wykazać w rozbiciu: od jednostek powiązanych i pozostałych jednostek, z wyodrębnieniem w obu tych pozycjach jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale.
Żeby wyjaśnić różnicę pomiędzy należnościami od jednostek powiązanych, należnościami od jednostek pozostałych, oraz należnościami od jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, należy uwzględnić aktualne obowiązujące definicje tych rodzajów jednostek, zawarte w art. 3 ust. 1 u.o.r.
Po nowelizacji u.o.r., przez jednostki powiązane rozumie się dwie lub więcej jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej (tj. jednostkę dominującą wraz z jednostkami zależnymi – por. art. 3 ust. 1 pkt 44 u.o.r.). Ponadto w ustawie o rachunkowości doprecyzowano definicję jednostki dominującej, jednostki stowarzyszonej, znaczącego inwestora oraz znaczącego wpływu na inną jednostkę.
Mówiąc o zaangażowaniu w kapitale innej jednostki, czego dotyczy Państwa pytanie, należy wziąć pod uwagę art. 3 ust. 1 pkt 37d u.o.r. mówiący, że należy przez to rozumieć jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania. Trwałe powiązanie występuje zawsze w przypadku nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie udziału w kapitale jednostki stowarzyszonej, chyba że zbycie udziału w krótkim okresie od dnia jego nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie jest wysoce prawdopodobne, poprzez zawarcie umowy lub podjęcie innych aktywnych działań dotyczących zbycia.
W związku z tym, biorąc pod uwagę m.in. zapisy art. 3 ust. 1 pkt 37d i pkt 44 u.o.r. oraz zakres załącznika nr 1 do u.o.r., przykładowo w pozycji „należności krótkoterminowe" jednostki powinny wykazać te należności wg następującego podziału:
- od jednostek powiązanych, tj. jednostek zależnych i jednostki dominującej,
- w pozostałych jednostkach, w których dana jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, tj. w jednostkach, które nie są jednostkami zależnymi i w których jednostka posiada jakikolwiek udział w kapitale tej innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania, tj. w jednostkach stowarzyszonych, współzależnych, oraz
- we wszystkich pozostałych jednostkach, które nie spełniają kryteriów wymienionych wcześniej dwóch grup.